Meditation Handbook 4

อานาปานสติภาวนามัย

โดย พระสุทธิธรรมรังสีคัมภีรเมธาจารย์

คำปรารภ  Introduction.

หนังสือเล่มนี้เรียบเรียงขึ้น เพื่อเป็นหลักปฏิบัติ                 From what I have observed in my own practice, there is

ในทางสมาธิภาวนาตามที่ได้สังเกตปฏิบัติมา                      only one path which is short, easy, effective and pleasant,

ที่จะให้ผลดีและสะดวก ไม่ค่อยจะมีความหลง                  and which as the same time has hardly anything

มาเจือปน ทั้งเป็นทางที่สั้น ที่สบาย มีอยู่ทางเดียว                              which will lead your astray:

เท่านั้น คือ อานาปานสติภาวนา ซึ่งสมเด็จ                           That path is to keep the breath in mind, the path

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงบำเพ็ญจนบรรลุ                    which the Lord Buddha himself used

เป็นผลดีมาแล้ว                                                                      with such good results.

ในฉบับนี้ได้จัดออกเป็น ๒ ตอน ตอนที่ ๒ นั้น                                This book I have put together as a guide to the basic principle

ให้ประโยชน์ ในทางกายและทางใจ ส่วนตอนที่ ๑           in the practice of centering the mind. There are two sections:

มุ่งในทางจิตมากกว่าแต่ส่วนจิตใจจะเป็นไปได้                 The second section aims at benefiting both body and mind

โดยเรียบร้อย ก็ต้องอาศัยกายอยุ่บ้าง                                  while the first deals more directly with the mind itself.

ฉะนั้น จะเห็นว่า แบบที่ ๒ นั้นจะได้รับประโยชน์           But for the mind to develop in an orderly way depends to some

จากทางกายจึงได้เขียนลงไว้เป็นหลักสูตร                         extent on the body, and thus.. since Method 2 benefits

the mind by means of the body…. I have written 

it down as a basic guide.

ขอท่านพุทธบริษัททั้งหลายอย่าได้ลังเล                             I hope that you, the reader , will not make things

ไปเอาอย่างโน้นอย่างนี้ให้ยุ่งไป ขอให้ตั้งใจจริงๆ                            difficult for yourself by being hesitant or uncertain,

จับเอาลมหายใจเหล่านี้ให้ถึงที่สุดแห่งลม                           by taking this or that teaching from here or there;

ต่อจากนั้นก็จะเข้าสู่วิปัสสนาญาณ                                       in touch with your own breath and following it as the far

ก็จะลุล่วงเข้าถึงนามธรรม คือ จิต                                        as it take you. From there, you will enter the stage of                                                                                                      true insight, leading to the mind itself.

เมื่อถึงที่สุด พุทธะ ก็เกิด นั่นแหละจะเป็นผู้เข้าถึง                              Ultimately, pure knowing---‘buddha’ – will stand out on its

คุณธรรมที่แน่นอน คือ ปล่อยลมตามสภาพแห่งลม          own. There you will find what is of absolute value.

ปล่อยจิต ตามสภาพแห่งจิต ผลประโยชน์ในการ                              i.e. if you let the breath follow its own nature, and the

ปฏิบัติก็จะเป็นที่สมหวังของท่านทีเดียวโดยไม่ต้อง         mind its own nature, the result of your practice will

สงสัย                                                                                      a doubt be all that you hope for.

จริงอยู่ ธรรมดาจิตใจของคนเรา  ถ้าไม่ดัดแปลงแก้ไข     Ordinarily, the nature of the heart, if it isn’t trained

แล้ว  ย่อมตกไปในอารมณ์ที่ทุกข์ที่ชั่ว                                               and put into order, is to fall in with pre-occupations

which are stressful and bad.

ฉะนั้น ผู้หวังความสุขแก่ตนที่มีหลักแหล่ง  ก็ควรจะต้อง Therefore, if we hope for happiness that is stable

หาธรรมะมาฝึกตน คนเราถ้าไม่มีธรรมะในใจ ไม่มี           and secure, we have to search for a principle--

สมาธิเป็นที่อยู่แล้ว ก็เท่ากับคนทีไม่มีบ้านอยู่ ฉะนั้น        a dhamma—with which to train ourselves.If our hearts

                                                                                                If our hearts have no inner principle, no center in which

                                                                                                to dwell,we are like a person without a home.

ธรรมดาคนไม่มีบ้านอยู่  ย่อมได้รับความทุกข์                  Ordinarily, a homeless person has nothing but hardship.

ตลอดกาล แดด ลม ฝน และละอองธุลีต่างๆ                      The sun, wind, rain and dust are bound to leave him

ย่อมเปรอะเปลื้อนบุคคลชนิดนั้น เพราะไม่มี                    constantly soiled because he has nothing to act as shelter.

เครื่องปิดกั้นปิดบัง

คนที่ฝึกหัดสมาธิก็เท่ากับสร้างบ้านให้ตนอยู่                     To practice entering the mind is to  build a home for himself

ขณิกสมาธิ ก็เท่ากับบ้านที่มีหลังคามุงจาก                          Momentary concentration ( khanika samādhi) is like a house

roofed with thatch;               

อุปจารสมาธิ ก็เท่ากับบ้านมุงด้วยกระเบื้อง                        threshold concentration ( upacāra samādhi),

a house  roofed with  tile;

อัปปนาสมาธิ เท่ากับตึก                                                        and  fixed penetration ( appanā samādhi),

a house built out of brick.

เมื่อเป็นเช่นนี้ ถ้าท่านมีทรัพย์ ท่านก็จะเก็บไว้                   Once you have a home, if you have any valuables, you will

อย่างปลอดภัย ทรัพย์เหล่านั้นก็มิได้บังคับ                        have a safe place to keep them. They will not compel you to

ใจของท่านให้ไปนอนเฝ้า นั่งเฝ้า ทนทุกข์                          put up with the hardships of watching over them,

ต่างๆ  เหมือนคนที่ไม่มีบ้านเก็บ ต้องไปนอน                    the way a person who has no home

ตากแดดตากฝนเฝ้าทรัพย์อยู่กลางแจ้ง ฉะนั้น                     in which to keep his valuables has to go sleeping in the ---

ถึงกระนั้น ทรัพย์เหล่านั้นก็ยังไม่ได้รับความ                    and even then his valuables

ปลอดภัยแน่นหนา                                                                                are not really secure.

ในด้านพระศาสนาก็ฉันใด ใจที่ไม่มีสมาธิ ไปแสวง           So it is with the mind: If the mind has no center, and goes

หาความดีแต่ทางอื่น ปล่อยจิตใจให้เที่ยวไปใน                 searching for good from other areas, letting its thoughts

สัญญาอารมณ์ต่างๆ แม้จะเป็นอารมณ์ที่ดีก็ตาม                  wander around in all kinds of concepts and pre-occupations,

ก็ยังไม่เชื่อว่าเป็นผู้ปลอดภัยอยู่นั้นเอง เหมือนคน                             even if those pre-occupations are good, we still cannot say

มีทรัพย์มาก เช่น ทอง เพชรนิลจินดาต่างๆ ย่อม                                say that we are safe. We are like a woman with plenty of 

ไม่ปลอดภัย อาจจะถึงแก่ความตายด้วยทรัพย์                   jewelry: If she dresses up in her jewels and goes

ของตนเองนั้นก็ได้ นี้ ฉันใด                                                                wandering about, she is not at all safe. Her wealth might

 even lead to her own death.

จิตใจของพุทธบริษัท เมื่อไม่ได้รับการอบรม                    In the same way, if our hearts are not trained through

ทางภาวนา เพื่อสร้างความสงบขึ้นในตนแล้ว                     meditation to attain stillness within, even the virtues

แม้ความดีที่ตนทำได้ก็เสื่อมง่าย  เพราะยังไม่ได้เก็บ          we have been able to develop will deteriorate easily,

เข้าฝังอยู่ในดวงจิตดวงใจของตนจริงๆ  ถ้าใคร                 because they are not yet buried truly within the heart.

ฝึกหัดปฏิบัติอบรมจิตใจจองตนให้ได้รับความสงบ         To train the mind to attain stillness and peace, however,

ระงับ ก็เท่ากับเก็บทรัพย์ของตนไว้ในตู้ในหีบ ฉะนั้น      is like keeping our valuables in a strongbox.

เหตุนั้น คนเราโดยมากทำดีจึงไม่ได้รับผลดี                       This is why most of us do good without getting good

เพราะปล่อยใจของตนให้เป็นไปด้วยอำนาจแห่ง                              results: We let the4 mind fall under the sway of its

อารมณ์ต่างๆ  อารมณ์เหล่านั้นย่อมเป็นข้าศึก                     various pre-occupations. Such pre-occupations are

ศัตรู  บางครั้งอาจจะทำให้ความดีที่มีอยู่แล้ว                      our enemies, because there are times when they can be

เสื่อมไปก็ได้  เปรียบเหมือนดอกไม้ที่กำลังบาน                               compared to a blooming flower: If wind and insects

ถ้ามีลมและแมลงต่างๆ  มารบกวนเข้าแล้ว อาจจะ             disturb the flower, it may never have a chance to give

ไม่มีโอกาสเกิดลูกเกิดผลขึ้นได้                                           fruit. The flower, here, stands for magga-citta --- stillness

ดอกไม้นั้นได้แก่มรรคจิต (จิตสงบ) ส่วนผลไม้นั้นได้แก่ of mind; and the fruit, for phala-citta—happiness. If our

ผลจิต (ความสุข) เมื่อมีมรรคจิต ผลจิต ประจำจิต                              stillness of mind and happiness are constant, we have

ใจของตนอยู่อย่างนี้ก็มีโอกาสจะได้รับความดี                  a chance to attain the ultimate good that we all hope for.

ซึ่งพุทธบริษัททั้งหลายปารถนาอยู่ คือ สารธรรม                              The ultimate good is like the heartwood of a tree; other

ความดีอย่างอื่นนั้น เปรียบเหมือนยอดไม้ กิ่งไม้                               ‘good’ are like the buds, branches and leaves. If we have

ใบไม้ ต้นไม้ ถ้าเราได้อบรมในทางจิตใจ เราก็จะ                              not trained our hearts and minds, we will receive only

ได้รับความดีเสมอ ส่วนภายนอกนั้น หากภายใจจิต          external goodness. But if our hearts are good and pure

เป็นของบริสุทธิ์ดี  ภายนอกก็ย่อมดีตามกันไปหมด         within, everything external will become good as a result.

เช่นมือเราสะอาด เมื่อเราจับสิ่งใด ของสิ่งนั้นก็ไม่เลอะ     Just as our hand, if it is clean,

แต่ถ้ามือเราสกปรก แม้จะไปจับผ้าที่สะอาด  ผ้านั้น           won’t soil what it touches,

ก็พลอยเสียไปด้วยอำนาจแห่งความเปรอะเปื้อน                               but if it is dirty, will spoil even

ของมือ ฉะนั้น                                                                       the cleanest cloth;

 เมื่อจิตเศร้าหมองอย่างเดียว มันเศร้าหมองไปหมดทั้งสิ้น                in the same way, if the heart is defiled, everything is defiled:

  ความดีนั้นก็ยังเศร้าหมองอยู่ เพราะอำนาจสูงสุด                              Event the good we do will be defiled, because the highest              .

ในโลกที่จะดี จะชั่ว จะสุข จะทุกข์ทั้งมวล มันสำเร็จ        power in the world—the sole power  which gives rise

อยู่ที่จิตใจอันเดียวเท่านั้น                                                     to all good, evil, pleasure and pain—is the heart.

จิตใจนี้เท่ากับพระพุทธเจ้าองค์หนึ่ง                                    The heart is like the Buddha: Pain, pleasure, good and

ทุกข์ สุข ดี ชั่ว ล้วนสำเร็จมาจากจิตทั้งสิ้น                          evil come entirely from heart.

ควรจะสมมติเรียกได้ว่าพระเจ้าสร้างโลกได้องค์หนึ่ง       We could even call the heart a creator of the world,

เหมือนกัน เพราะโลกจะตั้งอยู่ได้ด้วยสันติสุข                   because the peace and continued well-being of the

ก็ด้วยอำนาจแห่งจิตใจนี่เอง ฉะนั้นจึงควรที่จะอบรม       world depend on the heart. If  the world to be destroyed,

ส่วนสำคัญของโลกทั่วๆ ไปคือจิต ให้เป็นสมาธิ                                it will because of the heart. Thus, we should train this most

เพื่อให้เป็นหลักทรัพย์ไว้ในใจ คือ สมาธิ อันเป็น                              important part of the world to have a center which can act as a

เครื่องสะสมไว้ซึ่งธาตุต่างๆ  ที่เรียกว่ากุศลธาตุ                  foundation for its wealth and wel-being. i.e. centering

คือความดี.                                                                              the mind is a way of gathering together all its

worthwhile potentials—its virtues.

เมื่อธาตุทั้งหลายเหล่านี้ได้ผสมกับถูกส่วน                         When these potentials are gathered in the right proportions,

ดีแล้ว ก็จะเป็นกำลังของท่าน เพื่อเป็นเครื่องทำลาย          they will give you the strength you need to destroy your

ซึ่งข้าศึกศัตรูต่างๆ  กล่าวคือ กิเลส และบาปธรรม             enemies—all your defilements and unwise qualities.

ทั้งปวง ท่านมีปัญญาที่ได้ศึกษาไว้แล้ว ฉลาดรอบรู้           You have discernment which you have trained and made

ในทางโลกและทางธรรม ในทางดีและทางชั่ว                   wise in the ways of good and evil, of the world and the

ปัญญาของท่านเหล่านี้ก็เท่ากับดินระเบิด แต่ท่าน                              dhamma. Your discernment is like gunpowder. But if you

แต่ท่านไม่ได้อัดเข้าไปในลูกกระสุน คือ สมาธิจิต            keep you gunpowder for long – without putting it into

ดินระเบิดของท่านนั้น เก็บไว้นานมันจะชื้นและ                               bullets—i.e. into a mind which is centered – it will go

ขึ้นราไป ถ้าท่านเผลอ ไฟร่วงใส่ คือ ราคะ โทสะ                              damp and moldy. Or if you are careless, and let the fires

โมหะ ครอบงำแล้วขณะใด มันก็จะไหม้ดินระเบิด           of greed, anger or delusion  overcome you, your gunpowder

ของท่าน แล้วมันก็จะลามถึงตัวท่านนั่นเอง ฉะนั้น            may flame up in your hands. So don’t delay: Put your

ให้รีบอัดเข้าไว้ในลูกกระสุน หรือลุกระเบิด                     gunpowder into bullets so that whenever your enemies,

นั้นเสีย  ถึงคราวข้าศึกศัตรูมารุกรานเข้าเมือไร                   your defilements, make an attack,

ก็จะวางหรือยิงซึ่งระเบิดเหล่านั้นเพื่อสังหารศัตรู                              you will be able to shoot

คือ ความชั่ว ได้ในทันที                                                       them right down.

ผู้ฝึกสมาธิย่อมได้ที่พึ่งของตน  สมาธิเปรียบเหมือนเป้า     Whoever trains the mind to be centered is bound to attain

หรือหลุมเพลาะ ปัญญาเปรียบเหมือนอาวุธ ทำสมาธิ         a refuge. A centered mind is like a fortress. Discernment

เปรียบเหมือนอัดดินเข้ากระสุนหรือฝังตัวอยู่ในป้อม       is like a weapon. To practice centering the mind is to

ฉะนั้น สมาธินี้เป็นสิ่งสำคัญและมีคุณานิสงส์มาก                               secure yourself in a fortress, and is thus of great importance

ทีเดียว                                                                                     and value.

ศีลเป็นเบื้องต้นแห่งมรรค ก็ไม่ค่อยจะยากเท่าไรนัก         Virtue, the first part of the Path; and discernment, the last

ส่วนสมาธิอันเป็นท่ามกลางแห่งมรรคต้องพยายาม           part, are not especially difficult. But keeping the mind

หน่อย เพราะเป็นการบังคับให้ปรับปรุงกันในด้าน           centered, which is the middle part, takes some effort,

จิตใจ  จริงอยู่การทำสมาธินั้น เปรียบเหมือนปักเขา          because it is a matter of forcing the mind into shape.

สะพานกลางแม่น้ำ ย่อมเป็นสิ่งลำบาก แต่เมื่อปัก                               Admittedly, keeping the mind centered—like placing bridge

ลงได้แล้ว ย่อมเป็นประโยชน์แก่ศีลและปัญญา                 pilings in the middle of a river – is  something difficult to do.

ศีลนั้นเปรียบเหมือนปักสะพานในฝั่งนี้ ปัญญา                  But once the mind is firmly in place, it can be of great use

เหมือนปักสะพานข้างฝั่งโน้น  แต่ถ้าเสากลางคือ                               in developing virtue and discernment. Virtue is like placing

สมาธิ ท่านไม่ปักแล้ว ท่านจะทอดสะพานข้ามแม้น้ำ         placing bridge pilings on the near shore of the river;

คือ โอฆะสงสาร ไปได้อย่างไร?                                         Discernment, like placing bridge piling on the far shore.

                                                                                                But if the middle pilings—a centered min—are not fir, and

                                                                                                and in place, how will you ever be able to bridge the

                                                                                                flood of suffering?

พุทธบริษัททั้ง ๔ ผู้จะเข้าถึง พระพุทธ พระธรรม                              There is only one way that the qualities of the Buddha,

พระสงฆ์โดยถูกต้องแล้ว  มีหนทางช่องเดียวเท่านั้น         Dhamma and Saṅgha can be properly reached, and that is

คือภาวนา เมื่อภาวนา จนจิตสงบเป็นสมาธิได้แล้ว             through the practice of mental development(bhāvanā).

ย่อมเกิดปัญญา ปัญญาในที่นี้ไม่ใช่ปัญญาธรรมดา            When we develop the mind so that it is centered and still,

ปัญญาที่เกิดขึ้นเฉพาะในการทำจิต เช่น                              discernment is bound to arise. Discernment, here, refers

ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ จุตูปปาตญาณ อาสวักขยญาณ    not to ordinary discernment, but to the discernment which

ญาณทั้ง ๓ นี้ ย่อมเกิดขึ้นแก่ผู้ปฏิบัติในทางจิตใจ เรียกว่า comes only from dealing directly with the mind. For example,

ญาณจักขุ  คือ ตาใจ ส่วนพุทธบริษัทเหล่าใดที่ยังศึกษา     the ability to remember past lives, to know where living

วิชาอยู่ในทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ระคนกันอยู่                             beings are reborn after death, and to cleanse the heart of

ก็เท่ากับศึกษาวิชาอยู่กับครูทั้งหก ยังไม่สามารถทีจะ        its fermentations(āsava): these three forms of intuition--

รู้แจ้งเห็นจริงได้  ดังพระพุทธเจ้าที่ไปเรียนวิชากับ           termed ñāṇa-cakkhu, the eye of mind—can arise for people 

พวกครูทั้งหก ก็ไม่สามารถจะตรัสรู้ธรรมได้ พระองค์     who train themselves in the area of the heart and mind.

จึงได้หวนมาระลึกทางจิตใจ ได้ดำเนินปฏิบัติไปด้วย       But if we go around searching for knowledge from sights,

ลำพังพระองค์เอง ด้วยการตั้งสติกำหนดอาปานฯ เป็น     sounds, smells, tastes and tactile sensation mixed together

เบื้องต้น จนได้บรรลุถึงที่สุด                                                               with our concepts, it is as if we were studying with the Six                                                                                             Masters was not able to gain Awakenment.He then turned his

                                                                                                Attention to his own heart and mind, and went off to       

                                                                                                Practice on his own, starting out by keeping track of his                                                                                                  in-and-out breathing, and going on all the way to the

                                                                                                Ultimate goal.

พุทธบริษัททั้งหลาย เมื่อยังแสวงหาวิชาอยู่ในทาง             As long as we are searching for knowledge from our senses,

ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ก็เท่ากับศึกษาวิชาอยู่กับพวก          we are studying with the Six Masters. But when we set

ครูทั้ง ๖ ฉะนั้น ตราบใด มาระลึกถึงลมหายใจของตน     our minds on the breath—which appears in each of us--

ซึ่งมีปรากฏอยู่ทุกรูปทุกนาม จนกว่าจิตสงบลงเป็น          to the point where the mind settles down and is centered,

สมาธินั่นแล จะมีโอกาสได้พบของจริงคือ พุทธะ                             we will have the chance to meet with the real thing:

buddha’, pure knowing.

คนบางพวกยังเข้าใจไปต่างๆ อยู่ เช่นเข้าใจว่า                    Some people believe that they do not have to practice

สมาธิไม่ต้องทำ ทำปัญญาเลยทีเดียว เรียกว่า                      centering the mind, that they can attain release through

ปัญญาวิมุติ การเข้าใจเช่นนี้ไม่ถูกความจริง                        discernment (paññā-vimutti) by working at discernment

ปัญญาวิมุตติ กับ เจโตวิมุตติ สองประการนี้ ย่อมมี           alone. This simply is not true. Both release through

สมาธิเป็นรากฐานจึงจะเป็นไปได้ ต่างกันแต่จะมากหรือ  discernment and release through stillness of mind

น้อยเท่านั้น คือ ลักษณะของปัญญาวิมุตตินั้น ครั้งแรก     (ceto-vimutti) are based on centering the mind. They

ต้องมีการไตร่ตรองพินิจพิจารณา เรื่องราวเหตุการณ์        differ only in degree. Like walking: Ordinarily, a person

ต่างๆ เสียก่อน จิตจึงค่อนสงบ เมื่อจิตสงบแล้วเกิด            does not walk on one leg alone. Whichever leg may be

วิปัสสนาญาณขึ้นมาอีกครั้งหนึ่งจนรู้แจ้งเห็นจริงใน         heavier is simply a matter of personal habits and traits.

สัจจธรรมทั้ง ๔ นี้เป็นลักษณะของปัญญาวิมุตติ                                Release through discernment begins by pondering various

ส่วนเจโตวิมุตตินั้น ไม่ต้องมีการพินิจพิจารณา                  events and aspects of the world until the mind slowly comes

เท่าไรนัก เป็นแต่ข่มจิตให้สงบลงไปถ่ายเดียว                   to rest and, once it is still, gives rise intuitively to

จนกว่าเป็นอัปปนาสมาธิ วิปัสสนาญาณก็จะบังเกิดขึ้น     liberating insight(vipassanā-ñāṇa)—clear and true perception

ในที่นั้น และได้รู้เห็นจริงตามความเป็นจริง ที่เรียกว่า      in term of the four Noble Truths (ariya sacca). In release

เจโตวิมุตติ คือได้เจริญสมาธิก่อน แล้วค่อยเจริญปัญญา   through stillness of mind, however, there is not much

ภายหลัง วิมุตติทั้ง ๒ มีความหมายต่างกันดังนี้                  pondering involved. The mind is simply forced to be quiet

until it attains the stage of fixed penetration. That is  where

intuitive insight will arise, enabling it to see things for what

they are. This is release through stillness of mind:

concentration comes first, discernment later.

ปัญญาอันใดที่พุทธบริษัทได้ศึกษาเล่าเรียนรอบรู้                             A person with a wide-ranging knowledge

ในพุทธวจนะพร้อมทั้งอรรถและพยัญชนะโดย                                of the scriptures, well-versed in their letter

สมบูรณ์แล้ว ได้ชื่อว่าเป็นผู้มีความรู้อันกว้างขวาง             and meaning, capable of clearly

สามารถที่จะชี้แจงอรรถาธิบายในข้ออรรถ                        and correctly explaining various points of doctrine,

ข้อธรรมได้เรียบร้อยชัดเจน แต่ไม่บำเพ็ญสมาธิ                                but who has not developed an inner center for the mind,

ให้เกิดมีขึ้นในตน ก็เปรียบประหนึ่ง บุคคล                       can be compared to a person flying about in airplane with

ทีขับขี่เครื่องบินไปในอากาศ สามารถจะมองเห็น                             a clear view of the clouds and stars

เมฆและเดือนดาวได้โดยชัดเจน  แต่เครื่องบิน                  but no sense of where

ทีตนขับขี่อยู่นั้น ได้เที่ยวเร่ร่อนไปบนอากาศ                    the landing strip is.

จนลืมสนามที่จะร่อนลง ก็น่าจะลำบากหนักใจอยู่                            Such a person is in for trouble.

ถ้าร่อนขึ้นไปข้างบน ก็จะหมดอากาศหายใจ มั่วแต่          If he flies higher, he will run out of air.

ร่อนไปร่อนมาอยู่ น้ำมันอันเป็นเชื้อเพลิงก็จะหมดสิ้น     All he can do is fly around and about.

ในที่สุดก็จะเผ่นลงมาด้วยอำนาจแห่งความหมดกำลัง       Eventually, he will run out of fuel,

ของตน เผ่นลงมาบนเขา เผ่นลงมาในป่า เผ่นลงในทะเล   and with his energy all used up, will come crashing

ซึ่งไม่ใช่สนามบิน ย่อมได้รับโทษ                                       down in the savage wilds.

เช่น คนบางพวกที่มีความรู้สูง แต่มีความประพฤติเหมือน                Some people, though they are highly educated, are no

คนป่า คนดง คนเขา คนทะเล ซึ่งเป็นชาวประมง                               better than savages in their behavior. This is because

อย่างนี้ก็มี นี่ก็เพราะเพลินอยู่บนอากาศ นักปราชญ์           they have gotten carried away, up in the clouds, some

บัณฑิตผู้ติดอยู่ในความรู้ความเห็นของตัวว่าเป็นของ       people—taken with what they feel to be the high level of

สูงสุดอยู่แล้ว  ไม่ก่อสร้างบำเพ็ญสมาธิให้เกิดขึ้น ถือ        their own learning, ideas and opinions—will not practice

เสียว่า สมาธิเป็นขั้นต่ำ ควรเจริญ ปัญญาวิมุตติ                   centering the mind because they feel it beneath them,

อย่างเดียว ย่อมได้รับโทษ เหมือนคนขับขี่เครื่องบิน        thinking that they deserve to go straight to release through

ที่ร่อนอยู่กลางอากาศ ไม่แลเห็นสนาม ฉะนั้น                    discernment instead. Such people are headed for trouble,

                                                                                                Like the person in the airplane who has lost sight of the

                                                                                                landing strip.

ผู้บำเพ็ญสมาธิก็เท่ากับเป็นผู้สร้างสนามบินไว้อย่างดี        To practice centering the mind is to build a landing strip

เมื่อมีปัญญาก็จะมาถึงวิมุตติอันปลอดภัย                           for yourself. Then, when discernment comes, you will

be able to attain release safely.

อีกนัยหนึ่งเช่นเดียวกันคนเดินทาง ย่อมเดินขาเดียว          Thus, we have to practice all three parts of the Path--

ไม่ได้ฉะนั้นแต่จะเดินไปในทางใดก็สุดแท้แต่วิสัย           virtue, concentration and discernment—if our adherence to

วาสนาของบุคคลผู้นั้นต่างหาก                                            the Buddha’s teachings is to be up to standard. Otherwise,

ฉะนั้น พุทธบริษัทควรจะบำเพ็ญใน ศีล                                              how can we say that we know the four Noble Truths--

สมาธิ และปัญญาให้ครบถ้วน จึงจะเป็นผู้สมบูรณ์ด้วย     because the Path has to be composed of virtue,

การนับถือพระพุทธศาสนา มิฉะนั้น จะเรียกว่าเป็น           concentration and discernment if it is to qualify as the

ผู้รู้อริยสัจ ๔ ได้อย่างไร เช่น มรรค ก็ต้องมี ศีล สมาธิ       Truth of the Path. If we do not know, how can we let go?

ปัญญา จึงจะเรียกว่า มรรคสัจจ์ เมื่อไม่ทำให้เกิดขึ้น         

ในตนก็ย่อมไม่รู้ เมื่อไม่รู้จะละได้อย่างไร

โดยมากธรรมดาคนเราชอบแต่ผล ไม่ชอบเหตุ                  Most of us, by and large, like results, but we do not like

เช่นต้องการแต่ความดี ความบริสุทธิ์ แต่เหตุแห่งความดี   laying the groundwork. We may want nothing but goodness

ความบริสุทธิ์ ไม่ทำให้สมบูรณ์ ก็ย่อมจนกันอยู่เรื่อยไป   and purity, but if we have not completed the groundwork,

                                                                                                we will have to continue being poor. Like people who are

ตัวอย่างในทางโลก คนทีชอบเงิน แต่ไม่ชอบทำงาน        of money but not of work: How can they be good, solid

คนเช่นนั้น จะเป็นพลเมืองทีดีมีทรัพย์ได้ทีไหน                                citizen? When they feel the pinch of poverty, they will turn

เมื่อความจนบังคับเข้าแล้วก็ย่อมทำทุจริตโจรกรรม         corruption or crime. In the same way, if we aim at results

ได้ฉันใด                                                                                 in the field of the religion but do not like doing the work,

พุทธบริษัทไม่ชอบเหตุแต่มุ่งผล ก็ย่อมจนอยู่ร่ำไป           we will have to go on being poor. And as long as our

เช่นนั้น  เมื่อใจจนแล้วย่อมแสวงหาความดีในทางอื่น       hearts are poor, we are bound to go searching for goodness

เช่น โลภ ลาภ ยศ สรรเสริญ สุข ซึ่งเป็นอามิสอยู่ใน           in other areas –e.g. greed, gain, status, pleasures and praise,

โลก มันย่อมเป็นไปทั้งๆที่รู้ๆ นั้นแหละ นี่ก็เพราะรู้         the baits of the world—even though we know better. This is

ไม่จริง รู้ไม่จริงก็คือทำไม่จริงนั่นเอง                                                 because we do not truly know—and to say that we do not 

truly know means simply that we are not true in what we do.

มรรคสัจจ์ ซึ่งเป็นของจริงนั้นย่อมมีอยู่เป็นธรรมดา          The truth of the Path is always true: Virtue is something

ศีลก็มีจริง สมาธิก็มีจริง ปัญญาก็มีจริง วิมุตติก็มีจริง         true, concentration is something true, discernment is

แต่คนเรา                ไม่จริง จึงไม่เห็นของจริง บำเพ็ญศัลก็ไม่จริง     something true, release is something true. But if we are not

ทำสมาธิก็ไม่จริง ปัญญาก็ไม่จริง เมือเราทำไม่จริง            true, we will not meet with anything true. If we are not true

ก็ไม่ได้ของจริง จะได้ก็ของเทียมของปลอมกัน                                in practicing virtue, concentration and discernment, we will

เท่านั้น เมื่อใช้ของเทียมของปลอมย่อมได้รับโทษ            end up only with things that are not true. i.e. fake and

                                                                                                Imitation, we are headed for trouble.                                 

ฉะนั้น พวกเราควรที่จะต้องแสดงความจริงให้ปรากฏ      Thus, we have to be true in our hearts: When our hearts

ขึ้นในใจของตนเอง เมือความจริงปรากฏก็จะได้                              are true, we will come to savor the taste of the Dhamma,

ดื่มรสของพระธรรม รสของพระธรรมย่อมชนะ                               a taste which surpasses all the tastes

รสของโลกทั้งหมด                                                               of the world.

ฉะนั้น จึงได้เรียบเรียง อานาปานสติ ๒ แบบนี้                  This is why I have put together the following two

เพื่อเป็นแนวทางต่อไป                                                         guides for keeping the breath in mind.

                                  สวัสดี                                                                                                 Peace

พระสุทธิธรรมรังสีคัมภีรเมธาจารย์                                     Phrasuddhidhammarangseegambhiramedhajaan.

( พระอาจารย์ลี ธมฺมธโร)                                                     (Phra Ajaan Lee Dhammadharo)

                            วัดบรมนิวาส กรุงเทพ                                                              Wat Boromnivas, Bangkok

                                    พ.ศ.๒๔๙๖                                                                                           1953